Film „Duma i zdrada” to opowieść o wyborach dokonywanych przez człowieka w obliczu ważnych wydarzeń historycznych. Jej treścią są wydarzenia drugiej wojny światowej wciąż mało znane, gdyż zarówno wstydliwa góralska kolaboracja, którą w źródłach znaleźć można po hasłem Goralenvolk, jak i działania Konfederacji Tatrzańskiej i oddziałów Szaroty stanowią wciąż poważne wyzwanie dla historyków, wydawców i filmowców. Twórcom udało się dotrzeć do unikatowych świadectw i osób, których rodziny dotknęła, często boleśnie, historia.

Walory artystyczne filmu i jego emocjonalny przekaz wzmacniają fabularyzowane inscenizacje z udziałem grup rekonstrukcyjnych oraz ekspresyjne zdjęcia. To nie tylko pasjonująca lekcja historii, to także niezwykły, uniwersalny obraz pokazujący cienką granicę dzielącą dumę od zdrady. Autorzy postanowili ukazać zjawisko Goralenvolku w kontekście rodzin, również potomków osób uwikłanych w kolaborację z Niemcami. Mówią także o ruchu oporu na Podhalu, w tym działalności Konfederacji Tatrzańskiej.

-Ten temat nie jest popularny na Podhalu, bo górale się wstydzą. Tymczasem Podhalanie wyszli z Goralnvolku obronną ręką – przecież stworzyli Konfederację Tatrzańską i inne ruchy, które tę wewnętrzną kolaborację zwalczały. W filmie zestawiamy te dwie rzeczywistości – mówi reżyser Mirosław Krzyszkowski. – Przede wszystkim jednak ukazujemy Goralenvolk przez pryzmat rodzin uwikłanych w to zjawisko, często rozłamanych, do dziś żyjących historią. Dziadek Wojciecha Szatkowskiego, historyka, pracownika Muzeum Tatrzańskiego był zdrajcą, ale babcia nie – małżeństwo było podzielone. Podobnie stało się w rodzinie Krzeptowskich.

Film jest wspólnym dziełem Mirosława Krzyszkowskiego, Dariusza Walusiaka i Bogdana Wasztyla. Twórcy ci mają w swoim dorobku realizacje o tematyce religijnej, historycznej i społecznej. Taka szeroka panorama ich zainteresowań sprawia, że uniwersalistyczny przekaz dzieła może nabrać szczególnego, artystycznego charakteru.

Zdjęcia do filmu realizowane były w Zakopanem, Nowym Targu, Chochołowie i na Hali Wachowej. W scenach fabularyzowanych uczestniczyło kilkadziesiąt osób, głównie członków grup rekonstrukcji historycznych Stowarzyszenia Rekonstrukcyjno-Historycznego „BŁYSKAWICA” oraz „17.INFANTERIE DIVISION”. – Sporej pomocy udzieliło nam Muzeum Tatrzańskie, którego pracownik, Wojciech Szatkowski, jest konsultantem historycznym filmu. Dzięki współpracy z Narodowym Archiwum Cyfrowym dotarliśmy do niezwykłych archiwaliów, które nigdy wcześniej nie były publikowane; wykorzystujemy m.in. fragmenty audycji radiowej, w której Wacław Krzeptowski tłumaczył, że górale mają germańskie korzenie – dodaje Bogdan Wasztyl, producent filmu.

Prapremierowym pokazom towarzyszyć będzie konferencja „Pod Giewontem – w okowach dwóch totalitaryzmów 1939 – 1956”, w programie której znajdzie się kilka wykładów. Dr. Maciej Korkuć z IPN opowie o Goralenvolku i Konfederacji Tatrzańskiej, jako dwóch postawach Podhalan w czasie II wojny światowej. „Działalność niepodległościowa młodzieży podhalańskiej po zakończeniu II wojny światowej” – to temat wykładu doc. Grzegorza Baziury z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mgr. Zbigniew Klima z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego wygłosi wykład zatytułowany „Historia mówiona – jak budować społeczeństwo obywatelskie na przykładzie projektu „Pod Giewontem – w okowach dwóch totalitaryzmów 1939 – 1956”. Z kolei tematem budowania pamięci o małych ojczyznach zajmie się mgr Teresa Szakiel (Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli).

Premiera telewizyjna:

• TVP Kraków – styczeń 2012
• TVP Historia – styczeń 2012

Prapremierowe pokazy publiczne:

• 12.12.2011 – Nowy Targ, sala obrad Urzędu Miasta, godz. 11:00
• 13.12.2011 – Zakopane, kino Sokół, godz. 11:00
• styczeń 2012 – Zakopane, Dworzec Tatrzański (pokaz organizowany wspólnie z Muzeum Tatrzańskim)

W filmie wykorzystano materiały archiwalne ze zbiorów:

• Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie
• Muzeum Fotografii w Krakowie
• Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem
• Zofii Forteckiej
• Henryka Josta

Realizatorzy dziękują za wszechstronną pomoc w realizacji filmu:

• dr. Nikodemowi Bończy Tomaszewskiemu, dyrektorowi Narodowego Archiwum Cyfrowego
• Teresie Jabłońskiej, dyrektor Muzeum Tatrzańskiego
• Wojciechowi Szatkowskiemu (Muzeum Tatrzańskie)
• dr. Maciejowi Korkuciowi (IPN Kraków)
• Stowarzyszeniu Rekonstrukcyjno-Historycznemu „BŁYSKAWICA”
• Krzysztofowi Musielakowi i Grupie Rekonstrukcji Historycznych „17. INFRATERIE DIVISION”

Szczegóły: